Vratar
Tvrđava Vratar izgrađena je u XV veku kao carinski grad srpskog roda Kosače. Smeštena je iznad reke Sutjeske i to na najužem prolazu stenovitih hridi. Nalazi se 30 kilometara južno od grada Foče i to uz samu reku Sutjesku. Pripadala je župi Drinaljevo i oblasti Sutjeska nazvanoj po samoj reci Sutjesci.
Naziv: Vratar
Lokacija: Sutjeska Foča (Republika Srpska)
Namena: Carinska kontrola
Godina izgradnje: 1435. godina
Graditelji: rod Kosače (herceg od Svetog Save Stefan Vukčić Kosača)
Godina uništenja: 1466. godina
Utvrđeni grad Vratar je izgrađen za potrebe roda Kosače da naplaćuju carinu na robu koja se kretala putevima Via Drine i Via Bosne. Putevima koji su vodili trgovačke karavane, javila se potreba da se zaradi na naplaćivanju carina na trgovinu solju i plemenitim metalima.
1435. godine se prvi put pominje u pritužbi velikog dubrovačkog trgovca Nikole Gučetića. U toj pritužbi se navodi da mu je oduzeta roba i to srebro od strane komadanta utvrđenja Vladislava Mrđenovića.
In loco vocato Sothescha in castro vocato Vratar.
U pitanju je datum 23.05.1435. godine kada je došlo do carinske zaplene srebra. Prigovor je podnesen hercegu koji je tek preuzeo tron i on još u potpunosti nije kontrolisao kneževinu u tom periodu. To su bila teška i nestabilna vremena.
1436. godine nalazimo da je u dubrovačkim dokumentima podnesena pritužba na carine koje se naplaćuju u carinskom utvđenju Vratar u Sutjesci. Pritužbe na carine su imali dubrovački trgovci koji su morali da prođu tim putem jer zbog konfiguracije terena nije bilo drugog boljeg puta. Svesno napravljen utvrđeni grad baš na tom mestu, doneo je graditelju i čuvaru stratešku prednost u kontroli trgovačkog puta.
1444. godine Vratar se pominje kao razvijen castello sa svojim upravnikom i stalnom posadom.
1452. godine u povelji kralja aragonskog Alfonsa navodi se kao jedan od gradova kojim vladaju rod Kosače na čelu sa hercegom od Svetog Save Stefanom Vukčićem Kosačom. Vratar se tu navodi kao grad sa posadom i velikim posedima.
Civitate Vratar cum castris et pertinentiis suis.
Carinski utvrđeni grad Vratar je kontrolisao dva velika karavanska puta Vida Drine i Via Bosne.
1466. godine sa osvajanjem grada od strane turskih osvajača, biva uništen i prestaje njegova funkcija carinskog punkta.
DOKUMENTACIJA: